Hij had kerstmis voorbereid, alles klaargelegd, kerstmis in de stille kempen, hoera! Als je er maar genoeg over zwijgt is er zelfs geen probleem meer, zo simpel is dat dus. Nee, geen kerstboom met slingers, maar wel zware houten balk met een strop rond. En ipv kerstballen enkel slaappillen voor alle zekerheid. Hij had zijn hele kerstfeestje tot in de details weten te plannen, hij had er al jaren over nagedacht, hij zou in slaap vallen met de strop rond zijn nek en hopelijk vredig inslapen. En na zijn plotse vertrek zouden ze dan natuurlijk nog het lef hebben om zich af te vragen wat hem bezielde. Zoek professionele hulp zeiden ze, iedereen dacht blijkbaar dat hij enkel van anderen verwachtte dat zij hem zouden herstellen. Dat hij zijn lasten enkel op hen zou laden. Nee, niemand zat gewoon naast hem, niemand wandelde of at met hem, er was gaandeweg niets menselijks meer voor hem, dus had hij ook maar gezwegen over hoe hij zich voelde.. en dat terwijl jaren later al de afwijzingen en verwijten nog steeds even luid doorgalmden in zijn olifantengeheugen. Probleemkind, ruziemaker, ondankbaar, aansteller,.. wat dan ook, wat kon hij dan ook nog doen als hij niet eens zichzelf meer kon zijn? Hij had gezegd dat hij zichzelf gevonden had, maar de mensen bleef hij verliezen, hij had zijn best gedaan en het was nog nooit genoeg geweest. Ze verweten hem een verleden dat amper af te schudden viel en hij kwam enkel labieler over. Hij haalde gaandeweg zijn schouders op en gleed terug. Hij kreeg soms eens sms in het zwarte gat. Sterkte zei de overzijde. En de leegte slokte hem alweer terug op. Laat uzelf vallen zeggen ze, vertrouw en men zal je opvangen, en je valt achterover in duizenden scherven. En hun leven gaat verder. En ze nemen allemaal een stukje van hem mee als souvenir, als ware ramptoeristen natuurlijk. Hoe anders? Ach, maar was het dan ook zelfmoord of euthanasie uiteindelijk? Neem je pillen in als iedere brave mens, want als je weigert werk je tegen, wie luistert er dan nog naar wat het hart nodig heeft? Nee, ze konden niet begrijpen dat het leven hem al als kind beschadigd had, hij had gewoonweg geen echte kans gehad.. en pas na jaren kwamen alle verdrongen herinneringen boven, en hij had al die tijd niet eens beseft waarom zijn gedrag zo was.. van de vergeten eenzame opsluitingen tot en met de nachtelijke verkrachtingsrondes. Van de drogeringen tot en met de enorme diagnoses en medicinale voorschriften gebaseerd op korte onbezielde gesprekken. Hij probeerde meermaals om erover te praten, maar de veilige plek vond hij amper. Verdring het leek het advies van al de anderen, vergeet het, lik je wonden en ga door. Maar hij was alleen, hij was altijd al alleen. Hij groeide niet mee met de anderen, hij had altijd achterstand en gedragstoornissen. Het was traumatisch geweest en de triggers werden nooit herkend. Het kind dat verkracht werd had destijds misschien nog wat medeleven gekregen maar nu was het ondertussen voor de meesten enkel nog een zielige volwassene. En het ergste is, dat al zei niemand het hem, dat hij het daarom wel wist, dat hij in hun competitieve ogen had gefaald voor de hele wereld. Dat zijn overleven zelfs niet meer genoeg was om in hun ogen een winnaar te zijn. Maar ja, waarom doet iemand dat nu, er zomaar een einde aan maken. Want het is hen een raadsel, was het nu eigenlijk euthanasie of zelfmoord?
‘Als je iets leuks weet, stuur maar door,’ eindigde mijn Brusselse vriendin ons telefoongesprek.
De tweede coronagolf houdt haar uit haar slaap. Al twee dagen werkt ze aan een procedure om de vuile was volgens de regels op te halen bij haar moeder in het woonzorgcentrum.
Over alle uitstapjes die we gepland hadden hangt een dikke mist van twijfel.
Is dit veilig? Overleven we dit zonder eten en drinken? En op welk toilet zijn we nog welkom?
Draaiden ze de hele boel maar op slot. Dan konden we tenminste zonder twijfel thuisblijven.
En dan kon ze genieten van ‘de wijn van een goed jaar’ die haar man preventief al in huis had gehaald.
Het was duidelijk. Ze had nood aan een vrolijke noot, aan three little birds on her doorstep. Uit welk zoetgevooisd bekje ging deze onbekommerde melodie komen? Uit het repertoire van mijn partner die sinds zijn tijdelijke werkloosheid fluitend door het leven wandelt? Hij had me net gemeld dat de komkommers in de Colruyt van plaats waren veranderd. Jaja, komkommertijd. En vanmorgen kroop hij op handen en knieën over de vloer. Net een plukje okselhaar weggeknipt vanwege helemaal in de knoop. Nu was het ontsnapt en wie weet was het wel in mijn handtas gevallen die daar ergens rondslingerde. Van deze huis-tuin-en-keukenfratsen ging mijn vriendin niet vrolijk worden.
Dan maar weer eens het verhaal van de blote tuinkabouterin, bedacht ik.
In de Kempen een kijkcijferkanon, maar in het Brusselse vast en zeker tussen de mazen van het hoofdstedelijk nieuws geglipt.
Ik kopieerde de link en mailde hem door.
Toen zag ik dat ze me voor was geweest met een link naar een reportage over ene Wopke Hoekstra en hoe die in Nederland op een sympathieke én efficiënte wijze de touwtjes in handen houdt in volle coronatijd.
De verbouwereerde Louis met zijn tuinkabouterin verbleekte bij Hoekstra, en wellicht verstond mijn Brabantse vriendin geen woord van de ‘aangedane’ Louis.
Maar ze had altijd haar wijn nog van een goed jaar.
Of all the culturele centra in all of the world, I had to walk into ’t Schaliken. Daar werd vorige zondag, in het kader van herinneringsmomenten aan Ruwe Ronald Luyten aka De Witte Stilte de film van het Parnastival, een eendaags muziekfestval uit de Moderne Tijd (1976) vertoond.
Aan die prent over het “Woodstock aan de Gedempte Vaart” heeft, oneer wie oneer toekomt, ondergetekende een piepklein beetje meegewerkt in de vorm van geluidsassistent: de knopkes Record en Play van de cassetterecorder, destijds een staaltje spitstechnologie, op het juiste moment indrukken. Laat nu juist de geluidsband van de film overduidelijk de zwakste schakel van het geheel zijn en (niet alleen, edoch) mea maxima etcetera.
Ruim 70 gemaskerde weemoedigen, voor het merendeel mensen die al vergeten zijn dat ze Abraham/Sarah al hebben gezien, woonden het Evenement bij. Kurkdroge, maar noodzakelijke info: Parnas was een alternatieve jongerenorganisatie die ook (wereld-)winkel speelde en die mede werd opgericht door voormelde Ruwe en regisseur Mark Pelsmakers.
De “Pels” al een kwarteeuw niet meer onder ons, was met Parnastival aan zijn langspeelfilmdebuut toe en dat zie je dan ook. Na de eindgeneriek deelde mijn volautomatisch notitieboekje het volgende mee: de film volgt de voor concertprenten geijkte chronologische formule (het idee, de opbouw, de uitvoering, de aftermath) niet en dat komt de cohesie niet ten goede, het schrijnend gebrek aan beeldmateriaal wordt opgevuld door leuke, maar niet ter zake doende Dikke en Dunne-fragmenten, het idee van synchroniciteit tussen beeld en klank wordt constant uitgelachen, de namen van de bands zijn (bewust) altijd verkeerd, de humor is nog meer belegen dan mijn oude kaas en het feit dat het zonlicht die dag wel erg fel scheen is nog geen reden om gedurig het overbelichte op te zoeken.
Het meest opmerkelijk is de volslagen afwezigheid van wel gesprek/interview dan ook. Zou nochtans leuk zijn geweest, bedenk ik me dan. Het geheel baadt in een (toegegeven: tijdsgetrouwe) sfeer van plezante alternatievelingen op zoek naar bevestiging van hun alternativiteit. Dus? “Een interessant tijdsdocument” aldus galerijhouder en Stormram G.V. – die er een gewoonte van heeft gemaakt het nooit met mij eens te zijn. De nimmer om een eigengereid oordeel verlegen Jackie (die van de frituur vroeger) stelde onweerlegbaar: “Rommel, maar wel plezant om zien”.
Nu moet U weten: het tijdsgewrocht in kwestie was er een van de “tegencultuur” (later door de heer Jambon etymologisch misbegrepen) en de strijd van de Jonge Intellectueel tegen Het Gezag, bij voorkeur belichaamd door BOB’ers in uniform, ijverig zoekend naar “verdovende drugs” bij het “langharig werkschuwtuig”. Een cliché, maar één met groot waarheidsgehalte. En dus gold het adagium: if you’re going to Parnastival, be sure to wear etcetera. En daar begint mijn hippiesandaaltje te knijpen. I never believed in flowers, tenzij die “du mal” en die van “le malheur”.
Veel dichter bij wat ik mijn Lebensempfinden noem (hoe noem je zo’n beestje?), kwam ik amper één jaar na Parnas: een optreden van The Clash in Leuven en van Joy Division in Antwerpen en Ukkel. Het festival van “de levensvreugde” beperkte de vreugdemomenten tot seks, bier, dans, wiet, blues en, jakkes, het zachtere akoestische gitaarwerk. Natuurlijk zal ik dat als 17-jarige als een orgelpunt beleefd hebben, maar door de tweede visie ooit van de film overtuigt mij dat ik ofwel erg naïef ofwel zo zot als een orgel(punt) was.
De échte reden is, vrees ik, volgende tussentitel: NOSTALGIE IS NIET MEER WAT HET GEWEEST IS. Anders gezegd: le passé raakt mijn kouwe kleren niet meer, en “alternatief” durf ik al jaren niet meer te zijn in tijden van volle vermainstreaming en verkleutering. Leve de saaiheid, luidt mijn motto, en veel mensen vinden mij de verpersoonlijking ervan! Echter!! Daags voor het festival heeft de auteur van dit langdradig stuk een moment van transcendentale schoonheid beleefd, zo mooi dat het niet op pellicule kon vastgelegd worden. Na zware arbeid aan het podium (elke lichamelijke arbeid valt mij zwaar) verpoosde ik, zittend in het ondiep van het Kempisch kanaal.
Tussen het sleuren aan de obligate joint door viel mij de vuurrode avondzon op en ging mijn meditatief onderbewustzijn richting Benares (Varanasi heet dat nu). Dat Ganghesgevoel werd nog aangedikt door een voorbijdrijvend koeienkadaver, weliswaar in de vorm van leeg pakje La Vache qui Rit. De diepte van Nietzsches eeuwige terugkeer en Schopenhauers visie van de wereld als wil en (film-)voorstelling, daar had ik in de film toch een ietsepietsie van willen terugzien.
Te vergeven, maar niet de cruciale blunder, bondig samengepakt in de allitererende tussentitel GEEN GLIMP VAN GERDA, GODVERDOMME. Gerda, dat was, om haar naam niet te noemen, Gerda B*ck*rs uit het toen nog als verafgelegen beschouwde Hulshout, een feeërieke verschijning waarop ik mij meermaals letterlijk de tanden hebben stukgebeten (een anekdote die ik uit pure schaamte niet durf te vertellen). Het sneeuwblondje uit Hulshaat had als maten 90, 60 en 90! Nooit begrepen, overigens, waarom zij haar vrienden nummers gaf – ik was wellicht 000.
Swat, ondergetekende heeft de inmiddels 61-jarige (tenzij RIP heeft toegeslagen) GB voor het laatst gezien op, drie puntjes, Parnastival. Daar kreeg ze van mij in ruil voor één schamel bonnetje niet de gevraagde boterham met tahin, maar drie stokbroden, een pot tahin en nog een potje honing toe, kwestie van mijn Freudiaanse aanvalstactiek in origine te richten op het smaaksegment. To cut a very long story short: het brood bracht geen spelen teweeg.
Absoluut oninteressant om weten, maar ik zeg het toch, is hoe raar het lot toch is: GB kwam twee dagen voor de filmvertoning nog ter sprake bij een als dialoog vermomde monoloog van mij met een ex-dorpsgenote van haar, bekend als de eerste helft van de Annemiekes. Zij beloofde plechtig het script uit te werken van mijn volgende film, Whatever happened tot Gerda Beckers? In de Parnastivalfilm komt zowat iedereen in beeld, maar mijn (gewezen?) natte jeugddroom niet en ik, God save the Queen, gelukkig evenmin. En met één still, één stilleven van Gee had mijn filmhonger gestild geweest en kon ik Hametiaans afsluiten met: de rest is still(te). Nee, dus. Interessant tijdsdocument, dus. Vol levensvreugde, dus. Alsof die de jongste decennia al niet genoeg van de pretzenders spat.
Hertals. Donderdagavond door de regen in de Nieuwstraat.
Voor de deur parking bij café De Max…
Café… het summum van ontspanning, socialiseren, terug een ziel voelen gloeien in warm café-licht in een lichaam dat te lang wordt opgesloten in steriele kantoren, uitgeput door de repetitieve handelingen des dagen, gestuurd door een brein dat beginnende symptomen vertoont van een soort lichte ziekenhuisdementie…
Zelfzeker trek ik die deur open van de Max, en ik vraag enthousiast om “Kortsluiting”…
Aah, die zitten in het zaaltje..? Glazen deur… ? Oké!
Ik stel me voor aan een heer die werkt in het stadhuis en die duidelijk meer volwassen blijkt dan mij.
Ik stel me zelfzeker voor, “Ik zoek Kortsluiting, nogal een pick-up line he…”
De man is lichtelijk gechoqueerd… hij afficheerde weliswaar op zoek te zijn naar ‘ongekuiste*’ vrouwen’ voor zijn project, maar als er één voor zijn neus sta, willen ze ook geen ‘Me Too’ aan hun broek hebben…
Ahum, Ik bedoel VZW Kortsluiting? Oké…
Mama begrijpt dat allemaal, niet simpel, die moderne tijden… Moeilijk om nog onschuldig spontaan te zijn. Gelukkig was ik wel gekuist en gewassen, zelfs tot achter mijn oren…
Soit, ik geniet vaak van een onschuldige ‘you still wakker too’ af en toe, om in evenwicht te blijven met al die afwas- en wasmachines too…
Ik word vaak vergeven. Ik voel de spontaniteit en ambitie in mezelf sterven als ik voor alles wat ik zeg, doe of schijf eindeloos moet overwegen.
De begrafenis van spontaniteit is heel triest en modern probleem.
Over naar de geboorte van een literair idee gebonden in De Stille Kempen, nog niet geworteld in één of andere financiële realiteit, koude rillingen kregen we ervan, die financiële realiteit, als artistieke zielen. Brrrr… laten we het snel over iets anders hebben…
De lancering van een literair magazine tussen pot en pint. We beloofden een stem te geven aan het volk, aan onze streek, aan ons warm verleden en divers Kempisch Karakter.
Met een naam als VZW Kortsluiting, een begrip zo hip, dat ik me door de vonken te visualiseren ter hoogte van de Max in de Nieuwstraat, ik me evident de me oudste waande voor kennismaking. Zoals meestal ….
Maar ik bleek de jongste snotter tussen testosteronbommen met veel charismatische gezichtsbeharing. En de enigste “relatief” jonge vrouw in een gezelschap van acht ervaren heren…
En dan wordt de dialoog automatisch een praktijkexperiment in balans zoeken tussen vrouwelijke emancipatie en de discretie der jeugd.
Weegschalen bewijzen zich tot vandaag niet als mijn beste vriend.
Maar die avond zat ik tussen brave baarden, ik moest geen verbale zwepen bovenhalen.
Beroepsmatig heb ik ondervonden dat er is een groot verschil is in converseren met literaire heren en transportplanners en chauffeurs, elk met hun eigen charme uiteraard.
Literaire heren charmeren en imponeren met bedwelmende woorden, sfeerlezen, kennis, een sensuele traagheid ‘en je ne sais quoi’ en de transporteurs doen dat met daden, doelgerichtheid, snelheid en soms met transport-gerelateerde termen zoals het herkennen van een ‘oepligger* met een ganzennek…’
Een mens heeft beide nodig.
Nota bene, een ganzennek is gewoon een dieplader met een soort van kink in de plateau ter hoogte voor de aansluiting aan de trekker… of … camion…
Als beginner imponeert dat je bijna van je bureaustoel … want planners insinueren graag dat jij als klein gansje nog niet je eigen nek weet staan… Ik vergeef het ze vandaag, het is soms een afstompende job. En dan piep je als een kuikentje dat net uit zijn ei komt aan de telefoon… “Wat is dat mijnheer?” Meestal willen ze in soortgelijke situaties dan een collega of baas spreken… veel uitleg en geduld moet je van de sector niet verwachten…
Vandaag spuw ik als volleerde transportdraak dergelijke vak-stupiditeit terug met soortgelijk vuur; “Mja, in de stille Kempen noemen ze een zwanenhals een ganzennek, “mojoh”, ik ben ook van de kempen … Enfin, uwen ganzennek is zonder twijfel goedkoper? En heeft je oepligger* oepritten of hoe zit da… Want anders krijg ik er mijne excavateur (of … graafmachine) daar niet opgereden he…”
Mama draak krijgt het vaak op der seskes* van al dat vuur blazen dus…
De transformatie van het onschuldige kuiken in draak door een beenharde sector vraagt soms om zielsbalsem.
Ter afwisseling van de overige en meer repetitieve conversaties bood ik me graag stoutmoedig aan als literaire vrijwilliger ter poging mijn wereld te verbreden met een nu ja …
Misschien lichtelijk geveinsde onschuld de taak op me te nemen van het lezen, commentariëren en bekritiseren van toekomstige zendingen van het magazine van Kortsluiting als literaire rechter, hartenbreekster, en zich moeilijk in te houden dominatrix… écht helemaal mijn ding.
Tot nu toe geen opmerkingen van de heren met charismatische baarden. Ik kon door mijn achtergrond niet veel meer bijbrengen, besloot ik.
Dus nooit literair getreurd als er iets onverwacht of spontaan gebeurd… ter overdonderende inspiratie… en vollen bak* blijven buzze geven*… en stuur zeker je eigen hersenknopen… Want Kortsluiting ontrafelt het kempisch brein met plezier en zonder weerstand.
En zo sluiten we graag met u tussen zwans en preek onze ideeën kort en klein.
*ongekuist – ongekuist // bijv.naamw // niet fijn niet gecensureerd op aanstootgevende passages
*Oepligger // opligger, dat deel van de vrachtwagen achter de trekker, camion…
*seskes//zenuwen
*bak, vollen ~ (uitdr.) // Voluit, volop, volledig open (bv. snelheid, geluid, …) // Als er ene in een rijdende discobar, de boenken-boenken vollen bak en de raampkes open, voor het rood licht show staat te verkopen, zijt er dan maar gerust van dat em een klein pietje heeft.
* buzze geven (ww, gaf buzze, heeft buzze gegeven) // Van katoen geven, buitengewoon zijn best doen. Zie ok: beuzze geven, buzze, buzze geven, deurbuzze. Ook in de Antwerpse Kempen: ne marathon lopen in drei uur, da’s serieus buzze geven. Buzze geven (uitdr.): versnellen, tempo maken. Zie ook beuzze geven, buzze, getten. Ook in de Antwerpse Kempe: hij moest effe buzze geven om het peleton te kunnen inhalen.
*ganzennek* // Google kent geen ganzennek, buiten als scheldwoord… of als misselijkmakende snack van de gedroogde exemplaren … Ganzenek: persoon met opvallend lange nek. Camiel Huysmans, de vroegere burgemeester van Antwerpen werd door z’n politieke tegenstrevers ‘de ganzenek’ genoemd, ook in spotprenten en cartoons kwam hij op die manier over. (Jack de Graef, Het Antwerps Dialect van dezekestijd tot in de 21e eeuw, 1999)
*Artistieke fotocompositie oplegger met een ganzennek, zodat je de kennis van dikke nekken ook fatsoenlijk kan repliceren met je kennis van opleggers genaamd naar gevogelte met respectievelijke assen… deze heeft er 7 … en geen hydrolische opritten… Je weet wel die stokken die omhoog staan? Enfin… je weet nooit wanneer het van pas komt… De nek is dat “dinkske” dat overschiet naar van de plateau naar den trekker… Daar maken ze den trekker aan vast.
Sabrina Herman
Voltijds werkende moeder met veeleisende hobby’s.
Schrijft zoals ze leeft, zonder remmen en kapsones. Kunstenaar in vrije tijd die ze niet meer te over heeft, dus door het lot gereduceerd tot amateur.
Alter ego als kunstenaar en koosnaam zijnde “Stienesrat”, wegens gelijkenis opgemerkt bij geboorte door liefhebbende ouders op cavia.
Vind kippen sympathiek. Altijd zin om een pintje te gaan drinken. Vind nooit een babysit op tijd voor eerder vermeld pintje te gaan drinken.
Filosofeert graag over dergelijke dilemma’s en over andere humanitaire vraagstukken met van tijd tot tijd een nonchalante zwans.
Op een Vlaams webstek omtrent paranormale verschijnselen lees ik ‘s nachts met een venijnig glimlachje het volgende kersverse verhaal dat zich afspeelt in mijn Kempense geboortedorp Tongerlo: bij valavond staan drie tieners, twee jongens en een meisje, in het geniep een sigaret te roken op het ommuurde, landelijke kerkhof in de schaduw van de Norbertijnerabdij wanneer ze plots opgeschrikt worden door eigenaardige fenomenen. Vanonder het vers gedolven graf even verder met een voorlopig houten kruisje met de naam Willy Verboven op horen ze het ondergrondse geluid van zware hoestbuien, de typische rokershoest. Witgele rook -sigarettenrook?- kringelt vervolgens op uit de mulle aarde.
De drie tieners zetten het verschrikt op een loopje. Eén van hen vertelt die avond hun “avontuur” aan zijn grotere zus, die het al dadelijk op het webstek plaatst. Over het feit dat hij in het geniep aan het roken was rept hij natuurlijk met geen woord, maar desalniettemin contacteert grote zus diezelfde avond ook de gemeenteraad van Tongerlo per e-mail: zouden dezen misschien de rook die uit het pas gedolven graf van Willy Verboven opstijgt niet kunnen testen op de eventuele aanwezigheid van benzeen, nitrosaminen, formaldehyde en waterstofcyanide, een teken dat het om de rook van sigaretten zou gaan? En wat die hoestbuien betreft, is hij misschien levend begraven? Grote zus vindt deze hypothese uiterst onwaarschijnlijk, en laat het na politie of brandweer op de hoogte te brengen. Ze is moe en haar nachtrust gaat voor.
Meester Willy Verboven dus! Willy Verboven is mijn leraar in het derde studiejaartje in de jongensschool van Tongerlo, op een steenworp van het voornoemde kerkhof, in het verre jaar 1968! Hij is groot, graatmager en heeft een zwart snorretje in de stijl van een Hollywood acteur. En bovenal, hij is een kettingroker, drie pakjes groene Saint-Michel zonder filter per dag, zowat de zwaarste sigaretten die er in die tijd in de winkels liggen.
In die tijd protesteert ook geen enkele ouder tegen het feit dat hij er lustig op los paft in de klas voor zijn leerlingetjes, onder de zwart-wit foto’s van koning Boudewijn en koningin Fabiola en paus Paulus VI en een immens kruisbeeld. De tijden zijn anders. Roken is nog geen taboe zoals nu. Tot vanmorgen was ik zelf ook een kettingroker, en ik geef de schuld hiervan aan meester Willy Verboven, mijn leraar in het derde studiejaartje in de jongensschool van Tongerlo in het verre jaar 1968, die mij het slechte voorbeeld heeft gegeven.
Ik ben in Brussel, en sinds enkele uren, sinds de begrafenis van Willy Verboven te Tongerlo, een vijftigtal kilometer van mijn woonst, ben ik dus weer tabaksvrij. Dat heb ik aan zijn dood te danken! De paranormale verschijnselen bevestigen deze overtuiging van me. Ik doe u het even waarheidsgetrouwe als onwaarschijnlijke relaas van de vreemde manier waarop ik er in geslaagd ben de sigaret -en hopelijk voor eens en altijd- af te zweren …
Een aantal maanden tevoren maak ik op een gay chatprogramma kennis met een zekere Malik, een Algerijn in zijn veertiger jaren die lang in Marseille heeft gewoond maar thans in Brussel ergens in de wijk van het Weststation verblijft. Bij een eerste ontmoeting een uurtje later in mijn appartement blijkt het goed te klikken tussen ons -met uitzondering van het feit dat Malik klaarblijkelijk een fervent niet-roker is. Malik is eerder klein en atletisch gebouwd met bolle billetjes, kort gewiekt haar en een stoppelbaard. Zoals hij op het chatprogramma heeft gepreciseerd is hij passief, en beleven we beiden het nodige genot wanneer ik zijn aars lik en hem met een condoom penetreer.
Onze relatie wordt ondanks het feit dat ik een kettingroker ben al spoedig hechter: Malik komt een drietal maal per week langs, niet enkel om te buitelen, maar ook om samen een koffie te drinken of zelfs samen een avondmaal te nuttigen in mijn keukentje, geen varkenvlees maar een glas rode wijn lust Malik wel. Van mijn kant laat ik mijn pakje sigaretten van bij zijn derde bezoekje al onaangeroerd tijdens de uren die we samen doorbrengen. Ik wil hem niet onnodig irriteren…
Geleidelijk kom ik veel van Malik te weten. Hij is thans marktkramer, woont in bij een Belgische vriendin met wie hij geen seks meer heeft, en geeft er de voorkeur aan de passieve rol toebedeeld te krijgen met een mannelijke partner.
Malik heeft ook een crimineel verleden waarover hij zonder gêne praat. Hij heeft drie jaar cel gesleten in Marseille. Hij weet alles over de onderwereld, of zoals de Italianen dat verwoorden la mala vita, drughandel, prostitutie, zwendel, ja, zelfs huurmoordenaars. Met mijn brave Vlaamse achtergrond ben ik een beetje geschokt. En ook wat verrast, in mijn verbeelding zijn specimen zoals Malik macho’s, geen gekontneukten. En nemen ze aan niets meer aanstoot, drugs, hoererij, dronkenschap, en zeker geen domme sigaret.
“Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen gezondheid en eigen leven,” zegt Malik me op een dag, “en als mensen iemand nodig hebben zoals mij om hun portie drugs of seks te bekomen of uitzonderlijk zelfs een rivaal uit te schakelen, dan is dat hun probleem.”
“Maar vanwaar die absolute afkeer van een sigaret van jou?” vraag ik hem. Malik haalt zijn schouders op: “Mijn vader was een kettingroker. Al vlug gestorven aan longkanker. Ik heb al erg jong op mijn eigen benen moeten staan en instaan voor mijn moeder en jongere broertjes en zussen. We waren straatarm. Zonder die sigaret van mijn vader had ik nooit honger hoeven te lijden, had ik nooit in de onderwereld, en de gevangenis, hoeven te belanden.” Ik geef geen commentaar.
“Mijn grootvader was een roker,” zeg ik tot Malik. “Zoals ook mijn moeder en mijn vader, mijn vader rookte sigaren weliswaar. Mijn moeder liet me haar sigaretten aansteken.” Malik kijkt me bedenkelijk aan. “En dan,” ga ik verder, “na de zondagse mis staan alle mannen van mijn dorp Tongerlo op het kerkplein te roken…”
“… ook meester Verboven. Meester Verboven!” herhaal ik zijn naam, en ik weet niet wat me bezint. Ik weid uit over die leraar in het derde klasje van me, over hoe hij me schrik aanjaagt met zijn strenge blik en zijn verhalen over de pest, en over hoe hij de ene sigaret zonder filter na de andere rookt in het klaslokaaltje zonder het raam te openen en er nu nog de schuld van is dat ik zijn gewoonte heb overgenomen. “Zo’n man zou ik kunnen vermoorden,” zegt Malik koelweg.
Nadat Malik is vertrokken krab ik met mijn rechterwijsvinger bedenkelijk in de palm van mijn linkerhand. En denk ik onwillekeurig terug aan Julia, de moeder van mijn beste dorpsvriend, geboren en getogen in Tongerlo en Tongels in hart en nieren, én met een hoop -zoals men dat noemt – volkswijsheid. Op een verjaardagsfeestje merkt ze op hoe ik kleine wratjes in die palm van mijn linkerhandje heb. En “kleine Jan,” zegt ze me, “de volgende maal dat er iemand begraven wordt in ons dorp, moet je gewoon in jullie tuin voor de duur dat de doodsklokken luiden die hand met wratjes van je in de grond steken en driemaal herhalen: “Dode man, neem mijn ziekte mee in je graf.”
Geloof ik in magie? Geloof ik in tovenarij? Is het mogelijk met een dergelijke geste en spreuk al zijn ziektes of lichamelijke onvolkomenheden of slechte gewoontes over te dragen op een vers lijk op het ogenblik dat dit vers lijk wordt ten grave gedragen? Zeker, dit lijk zal er in tegenstelling tot de levende persoon die de vloek uitspreekt geen last meer van hebben. Onnodig te zeggen ook, een viertal dagen na het verjaardagsfeestje voer ik het experiment uit. Sindsdien heb ik nooit meer wratjes in de palm van mijn linkerhand gehad. De wonderen zijn de wereld nog niet uit…
Bij een volgende bezoekje, na een hete buiteling, vertel ik Malik over dit bijgeloof in ons dorp. “Die klasleraar…” “Meester Verboven,” onderbreek ik Malik. “Die klasleraar is er de schuld van dat je thans nog rookt?” Ik knik. Malik vraagt me zijn gegevens op te sporen met Google. Een viertal minuutjes later weet ik genoeg: “Hij is weduwenaar, éénenzeventig jaar, gepensioneerd natuurlijk. Zijn adres is: Sint-Servaasstraat 34 te Tongerlo.” “Noteer dit alles op een papiertje voor mij,” zegt Malik koelweg.
“Als we dood zijn groeit er gras op onze buik,” zingen we als kind in Tongerlo. Malik of één van zijn partners in crime laten er blijkbaar geen gras over groeien. Een vijftal dagen nadat ik hem de informatie omtrent mijn lang geleden klasleraar en kettingroker meester Verboven heb doorgespeeld, lees ik een grappig nieuwtje op internet: in Tongerlo, in de Sint-Servaasstraat, wordt een alleenstaand oud man door een gealarmeerde buur dood aangetroffen. Het betreft waarschijnlijk een moord, de man werd vastgebonden op zijn bed, zijn huid werd vol gekleefd met nicotinepleisters. De autopsie moet nog uitmaken na hoeveel tijd de man, Willy V., aan een nicotinevergiftiging is bezweken.
Malik komt de dag erna langs. “Je gelooft blijkbaar in magie?” vraag ik hem. Hij haalt zijn schouders op. “Je wil écht dat ik het roken voor goed opgeef?” Hij kijkt me aan. “Je weet hoe mijn vader gestorven is,” zegt hij, “we houden blijkbaar van elkaar, laten we ons geluk niet dwarsbomen.” Ik bijt op mijn onderlip. “Je weet wat je te doen staat,” voegt Malik eraan toe. Ik weet wat me te doen staat…
Ik ben onschuldig. Ik heb Malik niets gevraagd, laat staan hem betaald of ingehuurd om meester Verboven met een nicotinevergiftiging het graf in te sturen. Ik wil stoppen met roken. Niet met pleisters, door hypnose of een therapie, dan wel op het magische luiden van de doodsklokken van de parochiekerk van Tongerlo. Dat men me van de moord op meester Verboven verdenkt is uiterst onwaarschijnlijk. Maar me in Tongerlo, met mijn hand ergens in de aarde bevinden terwijl meester Verboven ten grave wordt gedragen, lijkt me een – hoe miniem ook – te vermijden risico. Ik moet een andere oplossing vinden. Hier in Brussel. Het lot steekt me een handje toe…
… Het lot steekt me een handje toe. Even later krijg ik een telefoontje van Maria, de trouwe verzorgster en gezelschapsdame van wijlen mijn moeder, aan wie ik de opdracht heb gegeven het ouderlijk huis in de schaduw van de parochiekerk te Tongerlo leeg te halen. We praten over de stripverhalen die ze nog heeft weten te verkopen, mijn persoonlijke documenten uit mijn kindertijd zoals brieven en schoolrapporten -misschien wel van meester Verboven … – die ze op mijn aanvraag ondertussen vernietigd heeft, de pannen en ketels en borden en tassen die wellicht naar het Leger des Heils zullen gaan, en dergelijke …
“Maria, heb je even de tijd,” zeg ik aan de telefoon, “ik ga vlug een sigaretje nemen en dan kunnen we verder praten.” Mijn opzet is geslaagd. Als Tongelse doet Maria nu het relaas van de vreemde moord op kettingroker meester Verboven. Ik veins niets te weten. Uit haar mijn verbazing. En vraag dan wanneer de uitvaartplechtigheid plaatsvindt. “Nu woensdag om tien uur,” zegt Maria, “ik ga er zeker heen.”
“Wil je me nu woensdag dan een kleine dienst bewijzen, Maria, je hoeft me niet eens om uitleg te vragen, akkoord?” zeg ik. Ik verzoek haar een kort tekstberichtje, “nu” bijvoorbeeld, naar mijn draagbare telefoontje te sturen op het ogenblik dat na de dodenmis de kerkdeuren open gaan en de doodsklokken beginnen te luiden om de rouwstoet van Meester Verboven tot aan het kerkhof te begeleiden, en vervolgens nòg een kort berichtje vlak nadat de klokken zijn uitgezongen en men met de kist ter plekke, aan het open graf, is aangekomen.” “Je zal nooit veranderen, jij fantast,” zegt Maria me door de telefoon.
Woensdag, omstreeks kwart voor elf, meester Verbovens begrafenismis zit erop. Op het ogenblik dat ik Maria’s eerste berichtje, “nu”, ontvang, en de doodsklokken in Tongerlo vijftig kilometer verder beginnen te klagen, steek ik mijn linkerhand in een halfvolle zak potaarde voor planten alhier in mijn Brusselse appartement, rook ik met behulp van mijn rechterhand wat mijn laatste sigaret zou moeten worden, en formuleer ik traag, tot driemaal toe, de volgende woorden: “Meester Verboven, dode man, neem de vuiligheid in mijn longen mee in je graf evenals mijn zin om ooit nog een kankerstokje op te steken.” Bij Maria’s tweede berichtje haal ik mijn linkerhand weer uit de potaarde en duw met een agressief gebaar de peuk van de sigaret erin uit.
Ziezo!
Epiloog. We zijn drie weken verder, ik heb de sigaret afgezworen, Malik en ik beleven samen zeer geregeld innige uurtjes. Wat meester Verboven betreft, van Maria heb ik geen enkel verontrustend nieuws opgevangen, of men hem bijvoorbeeld weer zou opgegraven hebben, of er nog rook zou opgestegen zijn vanuit zijn graf, en bovenal, of men misschien al op het spoor van een eventuele dader zit. Ik zou zeggen: requiescat in pace, mijn dierbare Willy Verboven, mijn leraar in het vierde studiejaartje in Tongerlo en de verwoede kettingroker die me als kind ooit het slechte voorbeeld heeft gegeven. Misschien wordt ons verhaal ooit nog stof voor een urban legend!
Jan Vander Laenen
Jan Vander Laenen (Heist-op-den-Berg, 1960) debuteerde onder het pseudoniem Antoine Wiertz bij uitgeverij Facet in 1988 met de verhalenbundel “Een vonk van genie”. Bij dezelfde uitgever verschenen “Gevaarlijke liefdes” (1989) en “Het nimfomane huwelijk” (1990).
De jaren erop schreef hij een aantal scenario’s en toneelstukken om in 1998 onder eigen naam een vierde verhalenbundel te publiceren bij uitgeverij Kramat, “De schone slaper”.
Vander Laenen is lid van de Horror Writers Association en de Poe Studies Association. Hij presenteerde zijn paper “Hypotheses on Poe’s Homosexuality” naar aanleiding van de tweehonderdste verjaardag van Edgar Allan Poe te Philadelphia in 2009. Ook heeft hij een passie voor de Belgische Romantische schilder Antoine Wiertz (1806-1865) en hoopt hij ooit te kunnen doctoreren over deze kunstenaar of diens leven tot een film of toneelstuk uit te werken.
Ik zapte afgelopen woensdagavond even naar die geplande lancering van SpaceX. Ik vond het even boeiend als paalzitten op het Zilvermeer. Mijn gedachten flitsten meteen naar de Challenger. Nee, niet dat ruimteveer. Het was immers ook de naam van een schimmige discotheek in het bosgebied op de grens van Beerse en Gierle. Vandaag de dag heet het The New Challenge en is het een propere taverne met B&B. Maar dat was eind vorige eeuw anders. Toen gingen daar volgens de kleine geschiedenis heel wat mensen van de grond en werden er aardig wat raketten afgeschoten. Ik belandde er ooit tijdens een vrijgezellenavond. Een kameraad probeerde aan de toog een sigaret aan te steken. Meteen rolden zes overrijpe vrouwen vechtend over de dansvloer. Tot nummer zeven plots een ‘allumeur’ voor zijn verbaasde snoet hield. Of die dag toen ik afzwaaide als soldaat-milicien. De laatste stop was Challenger. Een sympathieke dame bracht me naar huis omdat ik in het bos dreigde te verdwalen. Een paar dagen later zat ze samen met haar man aan tafel in een plaatselijke tennisclub. “Bedankt voor die avond in ‘den Challenger’”, zei ik vriendelijk. Ik geloof dat het koppel daarna vier jaar in relatietherapie is geweest.
Enfin, helemaal nuchter en met een compleet vrij geweten zat ik op 28 januari 1986 voor de tv. Ik moest het even opzoeken, het was een dinsdagavond. Het ruimteveer Challenger stond op Cape Canaveral klaar om de ruimte in te vliegen. Ruim een minuut na de lancering gebeurde het drama. Alle zeven bemanningsleden kwamen om. Ik weet het wel, daar valt absoluut niet mee te lachen. Toch moet ik het volgende even meegeven toen de beelden binnenkwamen. “Den Challenger is ontploft!”, riep ik in de living uit. Moederlief panikeerde niet en bleef in de keuken ijzig kalm. “Amai, chance dat die in de week dicht is.”
Dominique Piedfort
(Deze column verscheen op zaterdag 30 mei in GVA. We kregen toestemming van Dominique om te herbruiken.)
Dominique Piedfort (oorspronkelijk uit Beerse) is journalist voor Gazet Van Antwerpen, maar schreef ook voor VI.BE, De Morgen en de VRT.
Dominique is ook begeesterd muziekliefhebber en staat in de Kempen bekend als ‘de man die dEUS echt ontdekt heeft’.
Dominique houdt van humor, soms wat zwartgallig, maar altijd grappig. En met een hart voor zijn geboortestreek.
Tijd verstrijkt. Gaandeweg volgt hoe dan ook het besef dat er een zeker eindpunt nadert, dat de afstand steeds dichterbij komt en dat we elkaar uiteindelijk niet meer zullen zien in dit leven.
We bevinden ons ergens vlakbij de fase dat elk contact tussen ons enkel nog een langgerekt afscheid is. Elke aanraking is een verdoken vaarwel geworden, je bent er nog, maar deze vervloekte droefheid heeft me al lang te pakken.
We delen als bewuste wezens allen dezelfde last, enkel de meest onwetenden vallen te benijden, want zij kunnen het verdriet ook langer blijven uitstellen.
Maar het einde is dus helaas een onvermijdelijkheid. Deze cyclus zal zichzelf blijven herhalen, het is niet anders, onze enige optie is uiteindelijk acceptatie.
Ik koester dan maar de gedachte dat ik niet langer meer in staat lijk om geheel onbezorgd te genieten van dit leven. Dat zelfs de momenten die ik destijds gewoon onbezonnen beleefde plots dieper dan ooit voorheen tot mij doordringen.
Ik zie dus enkel nog deze essentiële vragen tot mij roepen temidden deze chaos, en er is ook ergens een antwoord dat zich verschuilt in de schaduw.
Een schimmenspel, het onbevatbare nabij, de taal waarschijnlijk ver voorbij.
En ik troost me dan maar met de gedachte dat iedere wezen op deze aarde hetzelfde zal ervaren. De pijn en het verdriet die bij het verlies hoort, bij het verlies van al de tijd en al de kwaliteiten, van al de liefdes en al de dromen, van het leven zelve zowaar. En ik prent dan maar uw zijn in mijn gedachten, ik zal u laten leven totdat de dag komt dat ikzelf u opvolg.
En zo zijn we samen. Doorheen elke tijd vervlochten, weliswaar vervlogen voor het oog, maar toch nog nooit echt verdwenen.
Tim Van der Schraelen
Tim Van der Schraelen is een schrijver en video-artiest. Zijn werk is duister, psychedelisch en aangrijpend. Hij werkt samen met diverse bands en muzikanten, maar staat alleen ook zijn eigen mannetje.
Breng de literatuur terug, Jef. Breng de letteren terug in je leven. Praat met je mooie woorden, en zwijg over de vermoorden. Praat alsof je leven er vanaf hangt, praat alsof je het nooit ooit van tevoren deed. Vergeet je vragen over het huilende kind in je ziel en stort je op elke nieuw ontdekte bar. Gratis drank voor de dichters! Scandeer het bevel naar de buitenwacht en lach, lach zoveel je kan.
Zet de literatuur tegen de muur en neem geen gevangenen. Verwacht geen oordeel en vraag geen respijt. Sluit je ogen en val aan, laat je achterover van de berg vallen en rol je noodlot tegemoet. Toon geen angst en pulk grassprieten uit die bezweette reet, als je ooit nog beneden kom. Kijk omhoog en tel de straatlichten. Vergeet de sterren, achter hun industriële lichtkoepel. Laat ze rusten, laat ze doven, laat ze.
Kortsluiting - Gij schrijft mee! 